آهن و کم خونی (آنمی ) فقر آهن

کمخوني فقراهن چيست؟

اگر آهن به مقدار کافي براي ساختن گلبول قرمز خون در دسترس بدن قرار نگيرد ، بدن ابتدا از دخيره خود استفاده مي کند. و در صورت ادامه کمبود ، دخاير آهن بدن کاهش مي يابد. زماني که کمبود اهن ادامه مي يابد ، ذخاير بدن تخليه شده وکمخوني فقراهن بروز مي کند.

چه کساني در معرض کم خوني فقراهن قرار دارند؟

کم خوني در تمام سنين ديده مي شود ولي برخي از افراد ازجمله کودکان زير 6سال بخصوص کودکان زير2 سال به علت رشد سريع وقطع زودرس شيرمادر و  دير شروع  کردن غذاي کمکي ( غذاي کمکي بايد از پايان6 ماهگي همراه با شير مادر به کودک داده شود) ، زنان در سنين باروري( به علت عادت ماهيانه ،بارداري وشيردهي ) ، نوجوانان به علت جهش رشد دوران بلوغ  بيشتر در معرض خطر کمبود اهن وکمخوني ناشي از ان قرار مي گيرند. دختران نوجوان به علت شروع عادت ماهيانه وازدست دادن خون بيشتر از پسران نوجوان در معرض خطر کم خوني فقرآهن قراردارند. عادات غذايي غلط مثل مصرف چاي بلافاصله پس از غذا ويا مصرف نانهايي که درتهيه آنها جوش شيرين بکار رفته وخمير آنها ورنيامده است، نيز منجر به کمبود اهن مي شود.

کم خوني فقرآهن چه مشکلاتي ايجاد مي کند؟

کمبود اهن مي تواند منجربه تاخير رشد جسمي ، اختلال در تکامل مغزي ، کاهش بهره هوشي کودکان، کاهش قدرت يادگيري وافت تحصيلي بشود. بهره هوشي کودکاني که دچار کمبود اهن مي شوند 5تا10امتياز کمتر از کودکان غيرکمخون است. کودکان کم خون در مدرسه دچار افت تحصيلي مي شوند. کمبوداهن مقاومت بدن را دربرابر عفونتها کاهش مي دهد و فرد مبتلا به کمبود اهن بيشتر به بيماري ها مبتلا مي شود ودوره بيماري دراو طولاني تر است. درافراد برگسالي که دچار کمبود اهن مي شوند قدرت تمرکزحواس کم مي شود .اين افراد درانجام کارهاي روزانه کارايي لازم را ندارندوخيلي زود دچار ضعف وخستگي مي شوند.  زناني که دچارکمبودآهن مي شوند،اغلب بي حوصله هستند ، علاقه ايي به کارکردن ندارند وخيلي زود احساس خستگي مي کنند که خود موجب کاهش سطح مراقبت در خانواده مي شود. اثرات کمخوني دردوران شيرخواري واوايل کودکي غيرقابل جبران وبادرمان هاي بعدي هم قابل اصلاح نيست. کم خوني مادرباردار به دليل کمبود اهن سبب تاخير رشدجنين ،تولد نوزاد باوزن کم (کمتر از 2500گرم) وافزايش مرگ ومير حول وحوش زايمان مي شود. ازدست دادن خون به هنگام زايمان براي مادري که دچار کم خوني شديد است بسيار خطرناک است وممکن است موجب مرگ مادر بشود.

منابع غذايي آهن

جگر، گوشت،مرغ،ماهي بهترين منابع غذايي اهن است.علاو بران، تخم مرغ، غلات وحبوبات مثل عدس ،لوبيا، سبزي ها مثل جعفري ،اسفناج، انواع خشکبار مثل توت خشک،انجير،کشمش ،خرما وانواع مغزها مثل پسته،بادام فگردو وفندق ازمنابع خوب اهن بشمار ميروند. بعضي از سبزي ها مثل گوجه فرنگي،فلفل دلمه ايي ،کلم ،گل کلم داراي ويتامين هستند واگر همراه باغذا مصرف شوندباعث افزايش جذب اهن غذا مي شوند. ميو ها بخصوص مرکبات نيز اگر پس از غذا مصرف شوند باعث افرايش جذب اهن وعده غذاي مي شوند.

اگر حتي مقدارکمي گوشت به غذاهاي گياهي اضافه شوند جذب اهن بيشتر ميشود . مخلوط کرد مقدارکمي گوشت به سويا جهت تهيه انواع غذاها مثل کتلت ،همبرگرويا ماکاروني موجب مي شود اهن بيشتري به بدن برسد.

چگونه بايد از کمبود اهن وکمخوني فقراهن پيشگيري کرد؟

1. تمام افراد خانواده بايد دربرنامه غذايي روزانه خود ازموادغذايي اهن دار مثل گوشت قرمز، مرغ،ماهي ،تخم مرغ ، سبزيجات مثل جعفري ،اسفناج وحبوبات مثل عدس ولوبيااستفاده کند.
2. همراه باغذا از سالاد شامل گوجه فرنگي ،کاهو،فلفل سبزدلمه ايي ويا سبزي هاي تازه مثل سبزي خوردن وبعد ازغذا ميوه بخصوص مرکبات که حاوي ويتامين C مي باشد،استفاده کنند. ويتامين C چذب اهن غذا را افزايش مي دهد.
3. کودکان ونوجوانان بايد تشويق شوند که بجاي مصرف تنقلات تجارتي مثل چيپس ،پفک ونوشابه هاي گازدار از انواع خشکبار مثل برگه ها ، توت خشک ،انجير خشک،کشمش ،خرما وانواع مغزها شامل فندق،پسته ،گردو ،بادام که از منابع خوب اهن مي باشند استفاده کنند.
4. ازمصرف چاي بلافاصله قبل وبعد ازغذا خودداري کرده وچاي را يک تا دوساعت پس از صرف غذا بنوشيد.
5. براي جلوگيري از ابتلا به آلودگي هاي انگلي اصول بهداشت فردي بخصوص شستن کامل دستها بااب وصابون قبل از تهيه ومصرف غذا وپس از هرباراجابت مزاج رارعايت کنيد.
6. هنگام مصرف سبزي هاي خام دقت کنيد که کاملا شسته وضد عفوني شده باشد.
7. ارنانهايي استفاده کنيد که خميران کاملا ورامده ودرتهيه انها از جوش شيرين استفاده نشده باشد.
8. خانمهاي باردار بايد طبق توصيه پزشک از پايان ماه چهارم بارداري تا 3 ماه پس از زايمان روزانه يک عدد قرص آهن مصرف کنند.
9. کودکان زير 2 سال هم همزمان با شروع تغذيه تکميلي تا 2 سالگي طبق توصيه پزشک ازقطره آهن استفاده نمايند.
10. تغذيه کودک با شير مادر از بروز کمخوني در شيرخوار جلوگيري مي کند.آهن موجود درشير مادر اگر چه کم است ولي از قدرت جذب بالايي برخورداراست به همين دليل خطر بروز کمبود اهن وکم خوني در کودکاني که با شيرمادر تغذيه مي شوند کمتر است.